Telegraaf
donderdag
30 december 1999



Agressieve
bajesklant
aan ketting

door Jolande Westdorp

ROTTERDAM, donderdag

Extreem agressieve gedetineerden in onze gevangenissen worden voortaan in bedwang gehouden met pols- en enkelkettingen, gewatteerde wanten of schuimhelmen.

Na een volgens het ministerie van justitie 'geslaagde proef' in vier bajessen wordt het hele Nederlandse gevangeniswezen volgend jaar met de nieuwe dwangmiddelen uitgerust.

De middelen worden alleen ingezet bij psychisch gestoorde gevangenen die al in een isoleercel zitten, maar vanwege hun uitzonderlijk gewelddadige gedrag een gevaar zijn voor zichzelf of hun bewaarders. Bovendien moeten bewaarders eerst toestemming aan de directie vragen en dient de strafinrichting direct een medicus van de gekozen methode te verwittigen.

"De nieuwe middelen zijn een stuk minder ingrijpend en veel humaner dan het veiligheidsbed in bajesjargon 'de fiets' waarop mensen nu worden vastgebonden. Want op 'de fiets' kan iemand zich helemaal niet meer bewegen en bijvoorbeeld niet meer zelf eten of naar de wc gaan", zegt directeur T. Daans van de Dordtse Poorten in Dordrecht, een van de gevangenissen waar de methode is getest.

Schuimhelm

Volgens Daans staat het gevangeniswezen regelmatig 'met de rug tegen de muur'. "In iedere bajes krijgen we af en toe te maken met gevangenen voor wie niet direct plaats is in een psychiatrische inrichting en die zo verward of gestoord zijn dat zij zichzelf of het personeel verwonden. Neem een gedetineerde die voortdurend met zijn hoofd tegen een muur slaat. Door deze gevangene een schuimhelm op het hoofd te zetten, worden de klappen opgevangen. Bovendien kan hij blijven bewegen."

Om tegen te gaan dat gedetineerden zichzelf helemaal openkrabben, krijgen zij gewatteerde wanten aan. Voor gevangenen die voortdurend slaan en schoppen, is een riem ontwikkeld die om hun middel gaat en waaraan kettingen zijn bevestigd die de polsen en enkels in bedwang houden. Daans: "Schoppen en slaan kan dan niet meer. Maar de gedetineerde behoudt toch bewegingsvrijheid en kan al is het met kleine pasjes door zijn cel lopen. Hij kan ook zelf blijven eten of naar het toilet."

De Dordtse gevangenisdirecteur benadrukt dat aan het gebruik van de middelen allerlei beperkingen kleven. "Het is zeker niet zo dat een bewaarder op eigen houtje mag beslissen de middelen in te zetten. Na toestemming van de directeur wordt ogenblikkelijk een arts geraadpleegd. Zij zoeken vervolgens gezamenlijk naar een betere plek voor de gevangene. Een psychiatrische inrichting bijvoorbeeld."

De komende twee jaar wordt bekeken of de dwangmethoden ook elders een succes worden en of de gehate veiligheidsbedden definitief uit de strafinrichtingen kunnen verdwijnen.